Liczba wyświetleń: 1371
W świecie finansów, gdzie odsetki i długi niemalże stanowią nieodłączne elementy codziennej działalności, bankowość islamska jawi się jako odmienna, a zarazem fascynująca alternatywa. Opierając się na zasadach szariatu, czyli islamskiego prawa religijnego, wyznacza nowe standardy etycznego i zrównoważonego podejścia do finansów. Czy to tylko moda, czy głęboka zmiana w myśleniu o pieniądzu i ryzyku?
Fundamentalna różnica
Przede wszystkim, fundamentem bankowości islamskiej jest zakaz odsetek, czyli riba. To punkt zwrotny, ponieważ odrzuca tradycyjne mechanizmy, w których zysk czerpie się z kapitału, bez ryzyka wpadnięcia w pułapkę kredytową. Zamiast tego, banki islamskie promują wspólne dzielenie się zyskiem i stratą, co wprowadza element partnerstwa – Mudaraba czy Musharaka – i wymaga od obu stron transparentności oraz uczciwości. Takie podejście nie tylko sprzyja sprawiedliwości społecznej, ale i buduje zaufanie, które w globalnej gospodarce coraz bardziej się kurczy.
Instrumenty finansowe, takie jak Murabaha czy Sukuk, pokazują, że można realizować inwestycje i finansować działalność bez konieczności sięgania po odsetki. W zamian banki oferują produkty oparte na aktywach, leasingu czy udziałach w zyskach, co czyni cały system bardziej stabilnym i odpornym na kryzysy. W dobie, gdy instytucje finansowe często są oskarżane o spekulacje i ryzykowne inwestycje przypominające hazard, bankowość islamska jawi się jako system bardziej uczciwy i zgodny z etyką.
W uproszczeniu — bankowość islamska zarabia na partycypowaniu w inwestycjach. Przykładowo, gdy przedsiębiorca potrzebuje funduszy na rozwój firmy, bank pożycza mu pieniądze bez odsetek, lecz w zamian bierze udział w jego zyskach do momentu spłaty zobowiązania. Na przykład, gdy pożyczkobiorca zarobi miesięcznie na czysto 10 000 zł, 9000 zł (90%) pozostaje u niego, a 1000 zł (10%) trafia do banku na spłatę pożyczki. Kiedy pożyczka zostaje spłacona, bank przez uzgodniony okres lub do ustalonej kwoty zarobku czerpie dodatkowe zyski z inwestycji. W przypadku niespodziewanych trudności ze spłatą, wynikającą np. ze zdarzeń losowych, klient najpierw próbuje rozwiązać problem z bankiem, prosząc o odroczenie spłaty lub renegocjację rat, a dopiero w ostateczności, gdy klient uporczywie odmawia spłaty, pojawiają się kary umowne i rozstrzygnięcia sądowe.
Dla porównania — tradycyjna bankowość zachodnia opiera się na lichwie, czyli czerpaniu zysku z odsetek od pożyczek, przy zmiennym (i niepewnym) oprocentowaniu dla oszczędzających. Oprocentowania kredytów są zwykle wyższe od lokat, a cały system oparty jest na długu i odsetkach. Banki zachodnie oferują kredyty każdemu chętnemu, przenosząc ryzyko kredytowe głównie na klienta. Mają wsparcie systemu sądowo-komorniczego, a wyjście ze spirali kredytowej nieraz wymaga ogłoszenia upadłości konsumenckiej.
Czy bankowość islamska jest tylko dla muzułmanów?
Bankowość islamska nie jest zastrzeżona wyłącznie dla wyznawców Mahometa i mogą z jej usług korzystać także nie-muzułmanie. Choć system ten opiera się na zasadach szariatu, jest on dostępny dla każdego, kto chce skorzystać z jego produktów i rozwiązań finansowych. W wielu krajach banki islamskie obsługują zarówno muzułmanów, jak i wyznawców innych religii. Ich głównym celem jest oferowanie transparentnych, zgodnych z prawem islamskim usług, które mogą być atrakcyjne również dla klientów poszukujących alternatywy wobec tradycyjnych instytucji finansowych.
Według nauk islamu oszukiwanie innych, niezależnie od wyznania, jest sprzeczne z zasadami etyki i moralności zawartymi w „Koranie”. „Koran” wyraźnie potępia oszustwo, kłamstwo i nieuczciwość. Muzułmanin, w tym również bankier, ma obowiązek postępować uczciwie wobec wszystkich ludzi, niezależnie od ich wyznania czy przekonań.
Łopatologicznie
Bankowość zachodnia: weź kredyt na procent i go spłać, bo jak nie, to komornik wszystko ci zabierze, np. licytując mieszkanie warte 100 000 zł za pół ceny, pozostawiając z długami. Klient jest wyzyskiwany przez bank.
Bankowość islamska: odnieśmy razem sukces i dzielmy się zyskami, rozwiązując wspólnie problemy, a potem kontynuujmy współpracę. Klient jest partnerem banku.
Perspektywy rozwoju
Z punktu widzenia globalnego rynku, bankowość islamska szybko się rozwija – jej aktywa przekroczyły już 3 biliony dolarów. To świadczy o rosnącym zainteresowaniu nie tylko w krajach muzułmańskich, lecz także w Europie i Azji, gdzie coraz więcej instytucji poszukuje alternatyw wobec tradycyjnych modeli finansowania. Wielka Brytania, będąca największym rynkiem islamskim poza światem muzułmańskim, pokazuje, że potrzeba etycznych i zrównoważonych rozwiązań ma charakter globalny.
Choć bankowość islamska może jawić się nam jak bajka, stoi przed nią wiele wyzwań. Brak jednolitej interpretacji zasad szariatu sprawia, że w różnych krajach funkcjonuje ona na różne sposoby. Napotyka dodatkowo na bariery regulacyjne i proceduralne związane z integracją z międzynarodowym systemem finansowym. Mimo to, rosnące zainteresowanie zrównoważonym finansowaniem i inwestycjami etycznymi wskazuje, że ten system ma potencjał, by wykraczać poza ramy religijne i stać się realnym elementem globalnego pejzażu finansowego.
Podsumowanie
Bankowość islamska to nie tylko odrzucenie odsetek, ale także głęboka filozofia odpowiedzialności, uczciwości i wspólnego dzielenia się ryzykiem. W dobie kryzysów, które obnażają słabości tradycyjnych modeli, może to być głos rozsądku i etycznej alternatywy dla globalnego systemu finansowego.
Autorstwo: Maurycy Hawranek
Ilustracja: nattanan23 (CC0)
Źródło: WolneMedia.net
Poznaj plan rządu!
To ciekawe w sumie. Gdy bylem w Egipcie już ladnych lat temu, to mialem silne podejrzenie, że tamtejsi sklepikarze co rusz mnie oszukują. Co nie zmienia faktu, że cena byla do uzgodnienia prawie wszędzie.
Ja o tym już slyszalem i jakbym mial prostą decyzję: bankowość żydowska vs bankowość muzulmańska, to zdecydowanie wybierą tą drugą.
Skracając ten temat do minimum powiedzialbym tak. Podstawowa kwestia jest taka, że istną patologią jest to, że tylko biorca kredytu ryzykuje podczas umowy kredytowej, bo bank ma gwarancję, że tak, czy inaczej należności odzyska. To chyba jedyna taka, powszechna umowa funkcjonująca w dzisiejszym, zachodnim świecie. W każdej innej ryzyko jest po obu stronach. To mi się wlaśnie podoba, że muzulmańskie banki biorą udzial w sukcesie, ale też w porażce. Przyznam jednak, że nie jestem pewien, po lekturze tego artykulu, czy to drugie nie jest jakąś moją iluzją.