Wywiad wojskowy w Imperium Rosyjskim – 3

Piotr I w ustawie wojskowej z 1716 roku po raz pierwszy podsumowuje bazę prawną i ustawodawczą pracy wywiadowczej i zaleca ją służbie generalsko-kwatermistrzowskiej. Jednocześnie politycznym wywiadem zajmują się także carscy dyplomaci w postaci Kolegium Spraw Zagranicznych. To Kolegium w ciągu roku stworzyło ponad dziesięć stałych misji w Polsce, Holandii, Szwecji, Danii, Austrii, Anglii, Wenecji, niemieckich księstwach Prus, Meklemburgii, Schaumburgu, Kurlandii, a także w Turcji i Bucharze.

Piotr I zaniepokojony polityką sąsiedniego Imperium Osmańskiego, które w każdym momencie mogło zdecydować się na marsz przeciwko Rosji, jesienią 1699 roku kieruje do Stambułu swojego ambasadora Jemeliana Ukraincewa. We wrogim tureckim otoczeniu mógł on polegać na pomocy i wsparciu wyłącznie prawosławnego chrześcijanina. Takiej pomocy udzielił mu jerozolimski patriarcha Dosifej.

Patriarcha Dosifej polecił rosyjskiemu ambasadorowi Ukraincewowi serbskiego handlarza Sawwę Władysławowicza Raguzińskiego. Sawwa Raguziński był bogatym człowiekiem, mówiącym w kilku europejskich językach, wspaniałym znawcą wewnętrznej i zagranicznej polityki tureckiej, dysponującym szerokimi znajomościami na Bałkanach i w Stambule.

W 1702 roku Sawwa kieruje się do Rosji. Przywozi ze sobą pracę „Zbadanie drogi po Morzu Czarnym do Moskwy”, w której szczegółowo opisuje porty, garnizony, ich uzbrojenie, miejsca bazowania floty, oraz podaje inne wiadomości wywiadowczego charakteru. Następca Jemeliana Ukraincewa w Stambule Piotr Tołstoj pisał do Piotra Wielkiego: „Sawwa to człowiek dobry i do tego czasu pracował w sprawach Jego Wysokości, i nadal ma ochotę służyć wiernie”.

Raguziński powraca do Cargradu, gdzie kontynuuje działalność wywiadowczą, wypełniając też osobiste polecenia Piotra. Na prośbę cara w 1705 roku przywiózł do Petersburga kupionego w Cargradzie małego Abisyńczyka Ibragima – przodka poety Aleksandra Puszkina.

Sawwa wniósł wielki wkład w umocnienie handlowych i dyplomatycznych związków Rosji i Europy, w budowanie stosunków ze słowiańskimi narodami na Bałkanach. Poza tym, organizował w Wysokiej Porcie, Wenecji i Francji rozgałęzioną sieć handlową, a de facto pierwszą rosyjską siatkę wywiadowczą za granica. Ten Serb stał u źródeł bałkańskiej polityki Rosji.

Ostatecznie powróciwszy do Rosji, Sawwa wstępuje na służbę do Ambasadorskiego Prikazu. Z jego inicjatywy w Rosji zaczyna się wybijanie miedzianej monety, on zostaje też oficjalnym dostawcą miedzi dla mennicy.

Należy podkreślić jego udział w rosyjskiej delegacji w Chinach, która w 1727 roku uregulowała więzi handlowe i kwestie pograniczne między Rosją i Chinami. Traktat kiachtański stał się ważnym momentem w historii stosunków Rosji i Chin. W 1727 roku założył on w Buriacji miasto, nazywając je na cześć obrońcy serbskiego narodu – świętego Sawwy: Troickosawsk (obecnie Kiachta).

Wykorzystując umiejętności i wiedzę wszystkich tych misji, a także stworzony nieco później instytut rosyjskich konsulów za granicą, Kolegium pomyślnie wypełniało zadania wywiadowczego i kontrwywiadowczego charakteru.

Autor: Milena Cmilianić
Źródło: Głos Rosji